یادداشت‌ها

سفر، برای من معنی دیگری دارد. طی کردن یک مسیر چند ساعته برای انجام کاری در مقصد و بازگشت بی معطلی پس از انجام آن، حالا دیگر سفر نیست. گرچه مسیر ۳۰ کیلومتری کاشان به ابوزیدآباد در کنار خانواده و دوستانم برای گذراندن یک شب بیاد ماندنی در کویر، بدون شک سفری خاطره انگیز است. گاه آن جابجایی کاری چندصد کیلومتری بیش از یکی دو روز به طول می‌انجامد و گاه این سفر چند کیلومتری به ساعتی چند تقلیل پیدا می‌کند اما همچنان این دومی برایم سفر هست و آن نخستین نیست. این تناقض بی شک نشان از حقیقتی پنهان از ماهیت سفر است…

بافت تاریخی ابیانه از سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. از آن زمان به انحاء مختلف سازمان میراث فرهنگی به حفاظت بافت تاریخی ابیانه اهتمام داشته است. حفاظت البته شاخه‌های متعددی از قبیل مرمت، پژوهش، ثبت، اطلاع رسانی، آموزش، پیشگیری و برخورد با تخلفات دارد و فعالیت‌های متنوعی در راستای حفاظت یک بافت تاریخی باید انجام شود و انجام شده است. در این راستا البته هر کدام از این شاخه‌ها فراز و فرودهایی داشته است و آثار مثبت و منفی همه کارهایی که تاکنون انجام شده در ابیانه حضور فعال دارد. بافت تاریخی ابیانه میراث دار عملکرد مجموعه‌ای مرکب از سازمان میراث فرهنگی، مردم ابیانه و گردشگران ابیانه در طی این سال‌هاست.

ابیانه، مقر همه ابیانه‌ای‌ها در سراسر جهان است. میعادگاه ابیانه‌ای‌هاست. فرقی نمی‌کند کجا باشند و با چه سبکی زندگی کنند. فرقی نمی‌کند که شغلشان چیست و چه درگیری‌هایی دارند. وقت قرار که رسید، در مناسبت‌های خاصی در سال، ابیانه‌ای هرکجا باشد بی قرار ابیانه می‌شود، خودش را به ابیانه می‌رساند، لباس ابیانه می‌پوشد و در آیین ابیانه با تمام وجود حضور فعال پیدا می‌کند تا قرار یابد. ابیانۀ امروز را فقط با دانستن و فهمیدن این قرار و بی قراری می‌توان فهمید.

حل مشکلات حفاظتی بافت تاریخی ابیانه از نیمه دوم سال ۱۳۹۴ با جدیت هر چه تمام تر در حال پیگیری است و در این راستا تمام نهادهای اثرگذار شهرستان نطنز و استان اصفهان دست به دست هم داده اند تا فرایند ثبت جهانی ابیانه مراحل نهایی خود را طی کند.
در زمینه ثبت جهانی ابیانه علاوه بر حفاظت و آماده سازی بافت تاریخی، آماده سازی پایگاه نیز در دستور کار قرار گرفته است که مرحله اول آن ارتقاء پایگاه استانی ابیانه به سطح ملی بوده است و پس از آن تجهیز سخت افزاری و تامین نیروی انسانی لازم در پایگاه در دستور کار قرار گرفته است.

بناهای تاریخی به مثابه بخش مهمی از میراث فرهنگی یک جامعه، از وجوه مختلفی حائز اهمیت هستند. برخی از این وجوه به هویت فرهنگی افراد و نمودهای جامعه شناسانۀ آن نظر دارد و برخی به حفظ سیمای شهر تاریخی برمی‌گردد که خود امری چند لایه و قابل بحث است. از طرفی این بناها به عنوان اسناد تاریخی در اثبات مطالبات یک کشور در مناسبات سیاسی، به تعدد مورد استفاده قرار گرفته است و دامنۀ این فایده در روابط تجاری نیز خودی نشان داده است. در چند سطر پیش رو بر آنیم که اهمیت امر مهم و مبارک بناهای تاریخی را از منظر تنظیم رابطۀ انسان با محیط مورد پرسش قرار دهیم و به این بناها به مثابه معلمی در آموزش خلق کیفیت فضایی نظر کنیم، به نحوی که ارتباط مورد نیاز انسان با محیط خودساختۀ پیرامونش را به او بیاموزد.